Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Żorach

Sygn. akt I C 407/23

Uzasadnienie
wyroku z 27 listopada 2024 roku w zakresie art. 505 ⁸ § 4 k.p.c.

W pozwie z 25 sierpnia 2023 roku (data nadania w UP: 31 sierpnia 2023 roku) powódka (...) (...) z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego J. P. kwoty 1747,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od daty wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że dochodzona wierzytelność wynika z zawartej z pozwanym umowy ubezpieczenia OC nr (...) dla pojazdu mechanicznego marki P. o nr rejestracyjnym (...).

22 września 2023 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Żorach wydał nakaz zapłaty, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu (sygn. akt I Nc 980/23).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z 11 listopada 2023 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu zajętego przez siebie stanowiska wskazał m.in., że umowa ubezpieczenia nie została skutecznie zawarta pomiędzy stronami; w szczególności zauważył, że z przesłanych mu wraz z pozwem dokumentów wynika, że ubezpieczony został pojazd marki P. o nr rejestracyjnym (...), podczas gdy należący do niego pojazd marki P. posiada nr rejestracyjny (...).

W dalszych pismach procesowych strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Z kolei stosownie do art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Równocześnie w myśl art. 23 ust. 1 z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.

Powyższe normy prawne oraz natura umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych prowadzi do konstatacji, że do essentialia negotii przedmiotowego typu umowy – rozumianych jako cechy konstruktywne danego typu czynności prawnej, które stanowią minimalną treść danej czynności – należy jednoznaczne określenie przedmiotu objętego ochroną ubezpieczeniową. Równocześnie uwypuklić należy, że w polskim systemie prawnym rzeczonemu ubezpieczeniu podlega konkretny, zindywidualizowany pojazd (tj. pojazd marki X, o nr VIN Y i nr rejestracyjnym Z). Tym samym do essentialia negotii analizowanej umowy OC należy precyzyjne i jednoznaczne określenie jakiego pojazdu dotyczy. W literaturze słusznie wskazuje się przy tym, że „ brak minimum treści czynności (essentialia negotii), np. nieustalenie ceny i kryteriów jej określenia w umowie, która miała być umową sprzedaży, nie powoduje nieważności czynności, ale to, że czynność taka nie została dokonana (jest to zatem czynność nieistniejąca)” (por. K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, LEGALIS 2024, komentarz do art. 58 k.c.).

Stosownie do treści art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek; nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W doktrynie trafnie wskazuje się przy tym, że przez pojęcie zasad współżycia społecznego należy rozumieć „ klauzulę generalną odwołującą się do powszechnie uznawanych i akceptowanych w danym społeczeństwie wartości, wyznaczających zasady przyzwoitego, uczciwego zachowania, obejmujące zarówno normy moralne, jak i obyczajowe” (por. M. Fras, M. Habdas (red.), K odeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125) LEX 2018, komentarz do art. 58 k.c.). Ponadto zgodnie z normą art. 387 § 1 k.c. nieważna jest umowa o świadczenie niemożliwe.

Przenosząc powyższe na kanwę rozpoznawanej sprawy, zauważyć należy, że leżąca u podstaw sprawy umowa ubezpieczenia OC przewiduje świadczenie ochrony ubezpieczeniowej pojazdu nieistniejącego. W rezultacie jest niemożliwa do wykonania – nie można bowiem świadczyć ochrony ubezpieczeniowej pojazdowi, który nie istnieje. Zgodnie z dokumentacją przedłożoną przez powódkę polisę wystawiono na pojazd marki P. o nr (...) (k. 14), podczas gdy:

a)  na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w ogóle nie ma pojazdu o numerze rejestracyjnym „ (...)” (k. 69);

b)  pojazd o numerze rejestracyjnym „ (...)” (...) nie jest pojazdem marki P., lecz pojazdem marki D. (k. 66-67).

W tym stanie rzeczy rozpatrywana umowa ubezpieczenia OC (i wystawiona w jej następstwie polisa) zawiera w swojej treści na tyle sprzeczne informacje, że nie jest możliwe niebudzące wątpliwości stwierdzenie, jakiego pojazdu w istocie dotyczy, tj. czy pojazdu marki D. (na co wskazuje nr rejestracyjny podany w umowie/polisie), czy też pojazdu marki P. (na co wskazuje m.in. marka pojazdu podana w umowie/polisie); równocześnie zamieszczony w polisie nr VIN nie jest zgodny ze wskazanym tamże nr rejestracyjnym (tj. nr VIN przynależy do pojazdu marki P., podczas gdy nr rejestracyjny przynależy do pojazdu marki D.).

Leżąca u podstaw sprawy umowa ubezpieczenia OC zawierana była podczas rozmowy telefonicznej. Powódka dwukrotnie przedłożyła płytę CD/DVD z nagraniem ww. rozmowy (obie płyty zawierają tożsame nagrania). Przedmiotowe nagranie nie przedstawia przy tym momentu, w którym pozwany podaje numer rejestracyjny ubezpieczanego pojazdu; nagranie rozpoczyna się od przekazania pracownikowi powódki przez pracownika firmy pośredniczącej oczekującego na linii klienta – tj. pozwanego – po bliżej nieustalonej wcześniejszej rozmowie tegoż pracownika firmy pośredniczącej z pozwanym. Poniżej przytoczono jedyny fragment omawianego nagrania, w którym rozmówcy poruszają temat numeru rejestracyjnego ubezpieczanego pojazdu:

a)  Pracownik (...), czas nagrania (początek) – 3 minuta 12 sekunda: „ A masz może tablice rejestracyjne tego auta?”.

b)  Pracownik (...), czas nagrania (początek) – 3 minuta 15 sekunda: „ Y. wiesz co mam. Nie wiem, czy są dobre. (...).

a)  Pracownik (...), czas nagrania (początek) – 3 minuta 30 sekunda: „ (...) ”.

b)  Pracownik (...), czas nagrania (początek) – 3 minuta 34 sekunda: „ Dokładnie. Nie wiem mmm...Takie mam wpisane, nie wiem…”.

Równocześnie w trakcie ww. rozmowy pracownik(...) informował pracownika (...), że „ no bo oni są tacy trochę niekumaci ci ludzie [tj. pozwany J. P. oraz jego żona – przypis Sądu]” (czas nagrania: 2 minuta 25 sekunda).

W ocenie Sądu do powódki (jej konsultanta) – jako profesjonalisty z branży ubezpieczeniowej – należało staranne ustalenie oraz zweryfikowanie danych identyfikacyjnych pojazdu, którego dotyczyła zawierana umowa. Zauważyć trzeba, że zgodnie z art. 80c ust 3a w zw. z art. 80b ust 1 pkt 1 ustawy z 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym zakłady ubezpieczeń posiadają dostęp do zawartych w Centralnej Ewidencji Pojazdów danych, które pozwalają na jednoznaczna weryfikację, czy dany nr rejestracyjny w istocie należy do danego pojazdu. Znamienna jest również okoliczność, że powódka na swojej publicznej stronie internetowej wskazuje, iż: „ (...) ” ((...), dostęp: 5 grudnia 2024 roku). Mając na uwadze powyższe uprawnienia powódki, a także jednoznacznie zakomunikowaną przez pracownika (...) niepewność co do prawidłowości posiadanego nr rejestracyjnego, od pracownika powódki należało wymagać należytej staranności w zweryfikowaniu przedmiotowego numeru ( vide art. 355 § 2 k.c.) i jego zgodności z pozostałymi danymi ubezpieczanego pojazdu; tak się jednak nie stało, czego rezultatem było sporządzenie umowy ubezpieczenia OC w istocie nieistniejącego pojazdu.

Przedstawione powyżej okoliczności stanowią, w ocenie Sądu, wystarczającą podstawę do oddaleniem powództwa. Rozróżnienie, czy leżąca u podstaw sprawy umowa jest umową nieważną, czy też umową nieistniejącą – pozostaje irrelewantne dla wyniku sprawy, albowiem oba człony ww. alternatywy prowadzą do oddalenia powództwa, zaś szczegółowe rozważania w tymże zakresie stoją w sprzeczności z ratio legis art. 505 ⁸ § 4 k.p.c. i charakterem postępowania prowadzonego w trybie uproszczonym.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji wyroku.

(...)

1)  (...)

2)  (...)

3)  (...)

(...)